Gümrükte kalan ayakkabılar sektörü zorluyor.

Küresel pazarlarda dijitalleşmeyle büyüyen e-ihracat, ayakkabı sektöründe 2024’te 285 milyon dolarlık hacme ulaşarak ihracatın yüzde 26’sını oluşturdu. Ancak yüksek iade oranları ve iade sürecindeki lojistik ile gümrük maliyetleri sektörü zorlamaya başladı. Türkiye’ye geri çekilen ürünler, yüksek maliyet ve bürokrasi nedeniyle çoğu zaman gümrüklerde terk ediliyor ya da imha ediliyor. Bu durumun da şartları olumsuz etkiliyor.

Dış ticaret açığı giderek artıyor.

İç piyasada taklit ve ithal ürün ile mücadele veren ayakkabı sektörü, ihracat pazarların da ise son yıllarda yüksek maliyetler nedeni ile rekabetçilikle zorlanıyor ve düşüş yaşıyordu. 2021’de 500 milyon dolar, 2022’de ise 350 milyon dolar dış ticaret fazlası veren sektör bu nedenle 2023’te 137 milyon dolar ve geçen yıl da 550 milyon dolar dış ticaret açığı verir duruma gelmişti. Sektör bu dönemde bir çıkış yolu olarak e-ihracata ağırlık vermişti. Ancak burada da son dönemde iadeler ile ilgili sıkıntı yaşadıklarını anlatan İçten, “İade edilen ürünün geri gelişi, ürünün değerinden daha fazla maliyet yaratabiliyor. Örneğin 30 dolarlık bir online Pazar yerinde satılan ayakkabının iade yükü 100 doları aşabiliyor. Bu da üreticiyi, geri almak yerine ürünü olduğu yerde imha etmeye itiyor” dedi. TASD Başkanı İçten, bu durumun hem maliyet hem de sürdürülebilirlik açısından sektör için ciddi bir ikilem yarattığını vurguladı.

Fiyatlar, maliyet artışlarından etkileniyor.

Berke İçten, verilere göre geçen seneki e-ihracat rakamının 285 milyon dolara yükseldiğini kaydettiğini belirtti. “Bu rakamın önemli bir bölümü Trendyol tarafından gerçekleştiriliyor. Trendyol, iadeleri yüksek maliyetler nedeni ile geri getirmiyor. Onun yerine iade maliyetinin belli bir oranını fiyatlara yansıtarak satış gerçekleştiriyor. İade edilen ürünleri de bölgedeki bir depoya satarak yeniden ekonomiye kazandırılması noktasında çalışmalar yapıyor. Bu uygulama ürünün fiyatını artıran bir maliyet” dedi. İçten, ek olarak: “Etsy ya da Amazon gibi diğer pazar yerlerinden alınan ayakkabılar çeşitli sebepler ile iade edildiğinde ürün bize geri gönderiliyor. Ancak bunları ihraç eden markalar tarafından bu ürünlerin gümrüklerden ithalat işlemleriyle geri çekilmesi gerekiyor. Yani daha önce ihraç edilen ürün, ithalat prosedürlerine tabi oluyor. Gümrükleme yapılması vesaire derken çok yüksek bir masraf demek bu. Astarı yüzünden pahalıya geldiği için e-ihracatçılar bunu gümrüklerden çekemiyor ve gümrüklerde terk etmek durumunda kalıyorlar. Bu şekilde PTT ya da diğer şirketlerin depolarında çok ciddi ürünler var. İmha edilenler de oluyor.” Dedi.

Masrafsız iade yolu olmalı

Bu durumun e-ihracata ciddi şekilde darbe vurduğunu belirten İçten, bu konuda önerilerini şu şekilde açıkladı: “Bunu ihraç eden firma ETGB kapsamında gönderdiği için bu mal geri geldiğinde üreticisi markası belli. Menşei de belli. Dolayısıyla bu ürünün üreticisine herhangi bir gümrükleme masrafı yapılmadan iade edilmesi gerekiyor. Pazar yeri, müşteri memnuniyeti kapsamında ürünü direk satıcıya gönderiyor. Biz kargo ücretini ödemiş oluyoruz. Zira Avrupa’da dahil birçok bölgede kargo ücretini hala marka karşılıyor. Ürünün fiyatı 30 dolar ise kargo, gümrükleme, ithalat işlemleri vesaire derken maliyet 100 doları geçiyor.”

Yurtdışında iade oranı yüzde 15-20 oranlarında.

TASD Başkanı Berke İçten, gümrüklerde terk edilen ürünlerin boyutu konusunda şu ifadeleri kullandı: “Geçen sene gerçekleştirilen 285 milyon dolarlık ayakkabı e-ihracatının yüzde 80’e yakını Trendyol tarafından gerçekleştirildi. Kalan 57 milyon dolarlık kısmı ise diğer pazar yerleri tarafından gerçekleştiriliyor. Asıl sorun da bu kısımda. 57 milyon dolarlık kısmın yüzde 15-20’si iade ediliyor ve iade masrafı ürünün fiyatını geçtiği için yaklaşık 10 milyon dolarlık kısmın gümrüklerde terk ediliyor. Bu hem pazaryerleri hem de markalar için zarar.”